Kıbrıs’ın Tamamı Neden Alınmadı?
Kıbrıs’ın tamamı, Türkiye’nin 1974’teki Kıbrıs Harekâtı sonrasında parçalara bölündü. Kıbrıs’ın kuzeyindeki Türk bölgesi, 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) olarak ilan edildi, güneyi ise hala Rum yönetiminde. Peki, Kıbrıs’ın tamamı neden alınmadı? Neden, yüzlerce yıl boyunca hem kültürel hem de coğrafi açıdan Türkiye ile güçlü bağlar kurmuş bir ada, yarım yamalak bir çözüme mahkûm bırakıldı? Bu soruya verilecek cevabın, sadece tarihsel ve askeri boyutlarla sınırlı olmadığını, stratejik, siyasi ve hatta ideolojik bir dizi faktörle şekillendiğini görmek zor değil.
Kıbrıs’ın Tamamı Alınsaydı Ne Olurdu?
Kıbrıs’ın tamamının alınması, elbette birçok açıdan pragmatik bir çözüm olabilirdi. Türkiye, ada üzerinde egemenliğini tam anlamıyla kurarak, Kuzey Kıbrıs’taki Türk halkının güvenliğini daha sağlam temellere oturtabilirdi. Ancak bu, sadece askeri bir mesele değil, aynı zamanda uluslararası hukuk, diplomasi ve güçlü jeopolitik etkileşimler meselesiydi. Adanın tamamı alınsaydı, Türkiye’nin uluslararası arenada nasıl bir yalnızlıkla karşılaşacağını düşünebiliyor musunuz?
Bugün Kıbrıs’ın kuzeyi, büyük ölçüde Türkiye’nin desteğiyle varlık gösteriyor, ancak adanın güneyi ve uluslararası toplumu, Türkiye’nin bu bölgedeki egemenliğini kabul etmiyor. Kıbrıs’ın tamamının alınması, bir nevi siyasi olarak “gizli bir savaş” anlamına gelir ve muhtemelen, hiçbir zaman kabul görmeyecek bir devletin doğmasına sebep olurdu.
Soğuk Savaş ve Stratejik İttifaklar
1974’teki darbenin hemen ardından, Kıbrıs’ta Türkiye’nin gerçekleştirdiği askeri müdahale, Soğuk Savaş’ın küresel atmosferiyle doğrudan ilişkilidir. Batı bloğu, Sovyetler Birliği’nin etkisi altında genişleyen bir coğrafyada Türkiye’nin rolünü göz ardı edemezdi. Dolayısıyla, Kıbrıs’ın tamamının alınması, Soğuk Savaş’ın dengelerine ters düşerdi. ABD ve NATO, Türkiye’yi, Sovyetler Birliği’nin Akdeniz’e inmesini engellemek adına stratejik bir müttefik olarak görüyordu. Kıbrıs’ın tamamının alınması, Türkiye’nin NATO ile olan ittifakını zayıflatır, bunun karşılığında ise Türkiye’nin Orta Doğu’daki stratejik konumu ciddi şekilde tehdit altına girerdi.
Peki, Soğuk Savaş’ın Türkiye’ye ne gibi bir etkisi oldu? Kıbrıs’ın tam anlamıyla kontrol altına alınmaması, aslında Türkiye’nin Batı ile olan dengeli ilişkilerini sürdürmesine olanak tanımıştır. Türkiye, Kıbrıs konusunda net bir zafer kazanmış olsaydı, uluslararası tepkiler çok daha sert ve yalnızlaştırıcı olurdu.
Uluslararası Tecrit ve Ekonomik Baskılar
Kıbrıs’ın tamamının alınmaması sadece askeri değil, ekonomik açıdan da bir dengeyi gerektiriyordu. Türkiye’nin zaten zor durumda olan ekonomisi, tüm bir ada üzerinde tam egemenlik kurarak, uluslararası ekonomik izolasyon riskini almayı göze alamazdı. Bugün bile, Kuzey Kıbrıs’taki ekonomik yapının büyük ölçüde Türkiye’nin desteğine dayandığı göz önüne alındığında, Kıbrıs’ın güneyinin alınması, ekonomik anlamda büyük bir yük olurdu. Ayrıca, bir ada üzerinde tam egemenlik, Avrupa Birliği (AB) ile olan ilişkilerde Türkiye’yi daha da yalnızlaştıracak, AB’nin stratejik planlarına ters düşecekti.
Peki, Türkiye’nin ekonomik kalkınması mı daha önemliydi yoksa adanın tamamının alınması mı? İşte bu, tartışmaya açık bir sorudur. Kıbrıs’ın tam olarak ele geçirilmesi, belki de kısa vadeli kazanç sağlasa da uzun vadede Türkiye’nin hem ekonomik hem de siyasi düzeyde ciddi kayıplara uğramasına yol açabilirdi.
İç Politik ve Toplumsal Dinamikler
Kıbrıs’ın tamamının alınmaması, Türkiye’nin iç politik dengeleriyle de doğrudan ilişkiliydi. 1974’te Türkiye, Kıbrıs’a müdahale ederken iç siyaset bambaşka bir konjonktürdeydi. Çeşitli siyasi ve toplumsal dinamikler, Türkiye’nin bu meselede ne kadar ileri gidebileceğini sınırlıyordu. Aynı zamanda, Türk halkının büyük kısmı, Kıbrıs’ın tamamının alınmasını değil, bu topraklardaki halkın güvenliğini önceleyen bir çözümü savunuyordu. Adanın tümünü almak, ne Türkiye içindeki kamuoyu ne de hükümetler için kısa vadede çözülebilecek bir mesele değildi.
Bu durumda, Kıbrıs’ın tamamının alınmaması, aslında daha geniş bir halkla ilişkiler stratejisinin parçasıydı. Türkiye, uluslararası tecritin bedelini ödemek yerine, belirli bir dengeyi koruyarak Kıbrıs’taki Türk nüfusunun haklarını güvence altına almak istedi.
Sonuç: Kıbrıs’ın Tamamı, Bir Hayal Mi?
Kıbrıs’ın tamamının alınmaması, yalnızca askeri ve stratejik bir karar değildi. Birçok farklı etkenin birleşimiyle alınan bir sonuçtu. Peki, bundan sonra ne olacak? Kıbrıs’ın birleştirilmesi mümkün mü? Türkiye’nin uluslararası ilişkileri, iç politikası ve askeri gücü göz önünde bulundurulduğunda, bu adada kalıcı bir çözümün olması ne kadar gerçekçi?
Bunlar, tartışmaya açık sorulardır ve herkesin kendi cevabını vermesi gereken, uzun yıllar boyunca cevapsız kalacak bir sorular silsilesidir.