Rumelide More Ne Demek?
“More” Nedir, Nerede Kullanılır?
Evet, gelin şimdi biraz dil ve kültür sohbeti yapalım. “Rumelide more” ifadesi son zamanlarda bir şekilde kulağımıza çalınmış olabilir. Belki bir arkadaşınız, bir eski şarkı ya da köydeki dededen duyduğunuz bir kelime olarak karşınıza çıkmıştır. Ama nedir bu “more” dedikleri? Rumeli’de ne anlama gelir, ne zaman kullanılır, ve aslında “more” kelimesi tam olarak neyi ifade eder? Hadi bunları biraz çözmeye çalışalım.
Öncelikle şunu belirtmek lazım: “More” kelimesi, Türkçede sıkça gördüğümüz, özellikle eski Osmanlıca kökenli bazı kelimelerle harmanlanmış ve bölgesel dil kullanımlarında yer bulmuş bir kelimedir. Ancak, bu kelimenin anlamını sadece bir kelime olarak ele almak, aslında çok eksik olurdu. Çünkü bu kelime, kelime anlamının ötesinde bir kültürel birikimi de yansıtır.
Rumelide “More” Ne Anlama Gelir?
Rumeli, Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’daki topraklarına verilen isimdir ve bu bölgelerde Türkçe’nin yanında pek çok farklı dilin etkisi de görülür. “More” kelimesi, bu çok dilli ve çok kültürlü yapının içinde, özellikle köylüler arasında yaygın olarak kullanılan bir terimdir.
Bir anlamda “more”, “yine” veya “daha fazla” gibi bir anlama gelir. Ama sadece dilsel anlamını düşünmekle bitmiyor. “More” aynı zamanda bir duyguyu, bazen de bir durumu anlatan bir kelimedir. Mesela bir köyde ya da bir kasabada bir yeri ziyaret ettiğinizde, birine bir şey sorduğunuzda, bu kelime bazen “daha çok” anlamında değil, “daha fazla” beklentisi veya “devam et” anlamında kullanılabilir.
Örneğin:
“Biraz daha ver, more!”
“Şimdi biraz more yapalım.”
“Bu kadarla bitmez, more gerekir.”
Bunlar, kelimenin kullanıldığı bazı örneklerdir. Yani daha önce yapılmış bir şeyin daha fazlasını beklemek ya da bir şeyin devam etmesini istemek. Buradaki “more”, aslında bir tür çağrı yapma şeklidir.
Rumelide “More” İfadesinin Kültürel Yansıması
Rumeli, farklı etnik kökenlerin, dinlerin ve kültürlerin iç içe geçtiği bir bölgeydi. Dolayısıyla dilde de bu çeşitlilik kendini hissettiriyor. “More” kelimesi, aslında çok daha derin bir kültürel anlam taşır. Eskiden Rumeli’de köylerde, mahallelerde ya da küçük kasabalarda insanlar arasında bu kelime genellikle iyi niyet, misafirperverlik ve paylaşımın bir sembolü olarak kullanılırdı.
Düşünsenize, bir misafir geldiğinde yemekler ortaya konur ve bir tabak daha getirilir. Eğer yemekler azsa, sofrada bir şekilde “more” yani “daha” denir ve bu, misafire ikramın bitmediğini, aslında onu biraz daha ağırlamak istediklerini anlatır. Bu sadece bir kelime değil, bir yaşam biçimi, bir kültürel değer ve sosyal bağlama dönüşür. Kısacası, Rumeli’deki “more” bir anlamda; “daha fazla paylaşım”, “gönülden gelen ikram” gibi değerleri ifade eder.
Günlük Hayatta “More” Kullanımı
Evet, “more” kelimesinin Rumeli ve eski Osmanlı kültüründen geldiğini söyledik, ama günümüzde hala kullanılmaya devam eden bir şey mi? Evet, hala! Özellikle eski yerleşim yerlerinde ve bazı köylerde “more” hala çok yaygın bir şekilde kullanılıyor. İzmir gibi büyük şehirlerde nadiren de olsa, bu kelimenin bir şehre yayılmadığını, daha çok köy kültüründe hayat bulduğunu gözlemleyebilirsiniz.
Örnek bir diyalogla düşünelim:
Aydın: “Bir kahve daha alır mısın?”
Ben: “Alırım tabii, more!”
Aydın: “Ah, işte sana bir daha!”
Burada “more” kelimesi, bir tür “evet, devam edebiliriz” anlamında kullanıldı. Bir şeyin bitmediğini, hala devam edebileceğini belirten bir kelime olarak da kendini gösteriyor.
“More” Kelimesi Her Yerde Kullanılabilir Mi?
Bir kelimenin anlamı kadar, onu kullanma şeklimiz de önemli. Eğer “more” kelimesini sadece bir dilsel araç olarak görürsek, anlamını kaybetmiş oluruz. Fakat, Rumeli’deki köylüler arasında, veya günümüz Türkçesinde, o kelimenin ev sahipliği yaptığı kültürel dokuyu unutmamak gerekir.
Biraz daha dikkatli bakarsak, “more” sadece bir kelime değil; bir insanın samimi bir şekilde başka birine değer verdiğini gösteren, bazen biraz daha fazla zaman, bazen biraz daha fazla ilgi verdiği bir işarettir.
Sonuç: “More” Bir Kelime, Ama Anlamı Büyük
Rumelide “more” kelimesinin anlamı, aslında sadece bir dilbilimsel çözümleme yaparak anlatılamaz. O kelimenin bir sosyal ve kültürel yansıması vardır. İnsanların birbirine olan ilgisi, misafirperverliği, paylaşma anlayışı… Tüm bunları bu kelimeyle özdeşleştirebiliriz. Yani, Rumeli’de “more”, daha fazlası değil, aynı zamanda bir yakınlık ve anlam yüklü bir ifadedir. Eğer bir gün Rumeli’yi gezmeye giderseniz, belki de bir köyde bir “more” kelimesi ile karşılaşırsınız. O zaman ne demek istediğini daha iyi anlarsınız.